Perspektywy rekrutacji online

Autorzy artykułu: Agnieszka Wiącek, Michał Puczyński

Niemal 150 nowych ofert pracy przybywało co godzinę w polskim internecie w ubiegłym roku. Te liczby, cytowane za serwisem gazetapraca.pl, dają obraz potencjału rekrutacyjnego sieci. Szukający zatrudnienia za pośrednictwem internetu mają do dyspozycji całą gamę możliwości, jakie dają multimedia.

Po pierwsze, coraz bardziej rozbudowany staje się sposób prezentacji ofert i osób odpowiadających na nie z zastosowaniem chwytów z wciąż rosnącego arsenału technik multimedialnych. Sieć pozwala również na coraz bardziej precyzyjne dopasowanie kandydatów i ofert, także dzięki mechanizmom społecznościowym.

Portale pracy i kariery

Portale pracy (czy też, innymi słowy, portale kariery – trwają spory, na ile pojęcia te są synonimami) to witryny, które umożliwiają pracodawcom zamieszczanie ofert pracy, a kandydatom – zamieszczanie swoich CV w formie pliku lub tworzenie profilu z informacjami tradycyjnie umieszczanymi w CV. Strony tego typu są w Polsce bardzo liczne. Zazwyczaj oferują pracę we wszystkich branżach i województwach. Wśród portali pracy można wymienić na przykład: pracuj.pl, jobs.pl, infopraca.pl, gazetapraca.pl, a także szybkopraca.pl, otopraca.pl, najpraca.pl, monsterpolska.pl, jobexpress.pl, gowork.pl, jobber.pl, praca.pl czy kariera.pl. Istnieją też specjalistyczne portale pracy, poświęcone wyłącznie danej branży, na przykład: jobs4it.pl, workit.pl (IT), jobs4sales.pl, pracawsprzedazy.pl, przedstawiciele.pl (sprzedaż) czy jobs4finance.pl (finanse).

Również wszystkie duże portale horyzontalne prowadzą rozbudowane sekcje poświęcone pracy, które zazwyczaj posiadają funkcjonalności podobne do wymienionych powyżej portali kariery. Swój dział związany z pracą ma Interia, WP czy Gazeta (ten portal jest jednym z najpopularniejszych i występuje pod odrębną domeną gazetapraca.pl).

CV w portalu

W większości portali pracy każda osoba poszukująca zatrudnienia może zamieścić swoje CV. Ta opcja może występować w dwojakiej formie: profilu z polami do wypełnienia (jak to jest np. w infopraca.pl), albo też możliwości wgrania gotowego dokumentu (model pracuj.pl). Portale infopraca.pl, jobexpress.pl i szybkopraca.pl dają możliwość wygenerowania CV w formie pliku, na podstawie informacji wprowadzonych w profilu. Wiele z nich oferuje też możliwość zapisania listów motywacyjnych lub wgrania innych, dodatkowych plików (takich jak np. skany dyplomów czy referencji).

Portale dysponujące bazą CV zazwyczaj oferują pracodawcom - zwykle płatny - dostęp do swoich zasobów. Pracodawca może samodzielnie wyszukiwać interesujących go kandydatów za pomocą wybranych kryteriów (branża, wykształcenie, kwalifikacje, słowa kluczowe itp.). Gowork.pl idzie o krok dalej: pokazuje część swojej bazy kandydatów już na głównej stronie - po kliknięciu w miniaturkę zdjęcia pojawi się skrócone CV kandydata.

Wyszukiwanie ofert

Kandydaci mogą przeszukiwać oferty bazując na różnorodnych kryteriach: dotyczących rodzaju pracy, miejsca i pracodawcy, a także bardziej oryginalnych, jak zakres zarobków czy rodzaj oferowanej umowy. Zazwyczaj służą do tego dwa rozwiązania: podział na branżowe kategorie i wielokryterialna wyszukiwarka. Oprócz standardowego przeszukiwania ofert, kandydaci mogą być informowani o nich poprzez powiadomienia mailowe, RSS czy wysyłane prosto na telefon komórkowy wiadomości. Mogą także otrzymywać nowe oferty, nie wchodząc nawet na stronę portalu, a po prostu pobierając ogłoszenia za pomocą zewnętrznego widgeta (opcję taką oferuje np. money.pl). Wiele portali pozwala zapamiętać ogłoszenie, a także polecić je przyjacielowi.

W brytyjskim rządowym systemie JobCentre Plus użytkownik filtruje interesujące go branże (możliwość wybrania do pięciu naraz), następnie wybiera bardziej specyficzne działy (również do pięciu) oraz zawody (takie samo ograniczenie). Takie rozwiązanie, choć wydaje się restrykcyjne, pozwala ograniczyć liczbę ofert i zapobiec zagubieniu się kandydata w ich natłoku. Kolejnym krokiem w poszukiwaniach za pomocą serwisu jest możliwość wyboru – zamiast miasta czy okręgu w którym chciałoby się pracować – miejsca poszukiwanej pracy. Może to być np. lotnisko, centrum handlowe itp. Można także do zaznaczania terenu poszukiwań użyć mapy kraju, jak również wpisać kod pocztowy własnego miejsca zamieszkania i określić odległość od jego lokalizacji, w której kandydat mógłby pracować. Można też selekcjonować oferty ze względu na czas wykonywania pracy (ile godzin dziennie i w jakich porach dnia chce się pracować), preferowaną długość zmiany i czasu trwania umowy o pracę.

Aplikowanie na oferty

Aplikowanie na daną ofertę może odbywać się w samym portalu: zarejestrowany kandydat wysyła aplikację, korzystając z gotowego już CV i innych dokumentów, które znajdują się w serwisie. W niektórych portalach istnieje możliwość zarządzania aplikacjami - i to zarówno przez kandydatów, jak i przez pracodawców. Kandydaci mogą śledzić „postępy” swojej aplikacji między innymi w portalach: infopraca.pl i jobexpress.pl. W tym ostatnim serwisie, a także w szybkopraca.pl, można aplikować na dane ogłoszenie nie posiadając nawet konta. Wystarczy wypełnić przygotowany formularz i dołączyć odpowiednie dokumenty w formie pliku. Niektóre portale publikują ogłoszenia, w których podany jest tylko adres e-mail ogłoszeniodawcy – kandydat aplikuje wtedy poza serwisem, za pośrednictwem własnej skrzynki pocztowej.

Agregatory i wyszukiwarki

W internecie nie brakuje ciekawych kandydatów i odpowiednich dla nich ofert pracy. Żeby skutecznie połączyć ze sobą te dwie poszukujące grupy i zapanować nad chaosem wynikającym z nadmiaru informacji,  powstały wyszukiwarki - tzw. agregatory - ofert pracy, a także wyszukiwarki ludzi - potencjalnych kandydatów do pracy.

Wyszukiwarki ludzi

Pracodawca chcący dowiedzieć się czegoś o kandydacie może skorzystać z wyszukiwarek ludzi, takich jak wyczajka.com i szuku.pl, które mają swoje amerykańskie odpowiedniki w postaci serwisów wink.com, yasni.com czy pipl.com. Dzięki wyszukiwarkom ludzi można dowiedzieć się, na których portalach dana osoba jest aktywna (jeśli występuje tam pod swoim nazwiskiem, ewentualnie pod znanym szukającemu nickiem), jaki jest jej e-mail, a dzięki niektórym można poznać nawet numer telefonu. Do selekcjonowania potencjalnych kandydatów można także użyć aplikacji, które dodają do okna przeglądarki pasek wyszukiwarki ludzi. Wyniki jego poszukiwania są takie same, jak poprzez serwisy-wyszukiwarki.

Wyszukiwarki ofert pracy

Interesującym ułatwieniem dla poszukujących pracy są wyszukiwarki ofert. Wszystkie działają na podobnej zasadzie: przeczesują obsługiwane przez siebie serwisy pracy w poszukiwaniu wszystkich ofert odpowiadających na zapytanie. Dzięki nim kandydat nie musi osobno korzystać z kilkunastu serwisów. Portale te, po wysłaniu zapytania, wyświetlają listę linków z odnośnikami do stron pracy, a po kliknięciu w nie przenoszą użytkownika na stronę z ofertą, pozostawiając na górze ekranu pasek funkcyjny strony-agregatu. Polskie serwisy działające w ten sposób to careerjet.pl, praco.pl, jobrapido.pl, gdziejestpraca.pl, jobleer.pl. Zagraniczne – simplyhired.com, indeed.com i inne.

Inne narzędzia wspomagające rekrutację

Prócz typowych portali pracy, istnieją również narzędzia i rozwiązania, które wykorzystują Internet, aby pomóc pracodawcom w rekrutacji idealnych kandydatów.

Na przykład humanway.pl oferuje aplikację przeznaczoną dla firm HR i właścicieli przedsiębiorstw. Pozwala tworzyć i publikować oferty pracy, jak również kompletować bazy ofert pracy, bazy danych kandydatów i opinii o nich oraz dzielić się swoją wiedzą z innymi rekrutującymi. Z kolei brytyjska witryna Idibu w połowie 2008 roku wprowadziła usługę iTrack, która pozwala na śledzenie odpowiedzi na oferty i tworzenie statystyk skuteczności internetowej rekrutacji, pomagających ocenić pracodawcom efektywność ich kampanii.

Jedną z metod wzajemnej pomocy, jaką stosują szukający pracy, jest tworzenie rankingów – np. najlepszych zawodów, pracodawców, zarobków itp. Opinie o firmach i pracodawcach są wymieniane przez kandydatów w takich serwisach jak mypracujemy.pl czy opracodawcach.pl. Z kolei oryginalnym rankingiem kandydatów dysponuje portal pracy kariera.pl. Zbudowany jest on na algorytmie wykorzystującym takie dane, jak: wykształcenie, lata pracy i doświadczenie zawodowe, znajomość języków, umiejętności IT i inne.

Jak się zaprezentować pracodawcy?

Można oczywiście iść na żywioł i próbować zbudować własną stronę internetową, ale po pierwsze – mało kto potrafi stworzyć naprawdę atrakcyjną wizytówkę, po drugie – być może szkoda na to czasu, bo możemy bez problemu i za darmo zbudować naszą autoprezentację na gotowych, atrakcyjnych szablonach.

Internetowe portfolio lub CV

Kandydaci na pracowników, w ramach autoreklamy, mogą stworzyć swoje graficzne portfolio w sieci – tyczy się to głównie różnego rodzaju artystów, grafików i fotografów, a także modelek. Możliwość stworzenia portfolio oferują serwisy iportfolio.pl czy digart.pl, lub też międzynarodowy carbonmade.com. Szczególnym przypadkiem serwisów pozwalających tworzyć własne portfolio są portale służące do tworzenia i przechowywania CV. Jednym z bardziej rozbudowanych jest visualcv.com, które pozwala zbudować CV online, urozmaicić je graficznie dzięki zastosowaniu różnych dostępnych wzorów, a także dodać do niego pliki dźwiękowe i wideo. Jest to więc pełne wykorzystanie multimedialnych możliwości internetu. Jego polskim odpowiednikiem jest MyCV.pl, uboższe w opcje, lecz pozwalające uzupełnić dokument z poziomu przeglądarki, wybrać jego wzór graficzny, zapisać i wydrukować. Serwis jobexpress.pl pozwala na stworzenie swojego CV i wygenerowanie go w postaci dokumentu PDF.

Wideoaplikacje

Zamiast pisać tradycyjny list motywacyjny, można po prostu nagrać film wideo z sobą w roli głównej i umieścić go w Internecie, choćby na Youtube albo na portalu pracy, który oferuje taką funkcjonalność. Opcję zamieszczenia filmu aplikacyjnego oferuje amerykański portal pracy dla absolwentów wyższych uczelni College Careers . Umożliwia ją także poświęcony temu zagadnieniu polski serwis tv-job.eu. W serwisie tym nie tylko kandydaci mogą zamieszczać swoje wideoprezentacje, ale także pracodawcy mogą pokazywać swoje filmowe oferty pracy – choć jak dotąd żaden z nich nikt takiej nie zamieścił. Wideo promujące kandydata - czy tym bardziej pracodawcę - to wciąż rozwiązanie nietypowe i nowoczesne, dlatego też mało popularne.

Kreatywna autoprezentacja

Poniżej opisane przypadki pokazują, że w poszukiwaniu pracy należy być nie tylko cierpliwym i systematycznym, ale także bardzo kreatywnym w wykorzystywaniu rozmaitych możliwości, jakie daje globalna sieć. „Sydney Morning Herald” w marcu 2009 poświęcił takim przypadkom artykuł. Podano tam między innymi przykład kandydata, który nie mogąc znaleźć pracy, założył bloga poświęconego swojej specjalizacji - tworzeniu witryn internetowych - i dzięki portalom społecznościowym Twitter i Facebook nawiązał kontakt z ludźmi z branży. Pozwoliło mu to faktycznie znaleźć zatrudnienie. Z kolei 14-letni chłopak, szukając pracy dla swojego ojca, zamieścił na Youtube film, a także założył specjalną stronę poświęconą rodzicielowi i jego kwalifikacjom. W ciągu doby ojciec otrzymał setki e-maili z sugestiami i ofertami pracy. Inny kandydat założył konta na Linkedin, Twitterze, Facebooku, Youtube oraz Flickr, i w taki właśnie kompleksowy sposób reklamował samego siebie. Pozwoliło mu to dostać pracę w jednej z czołowych australijskich agencji reklamowych. Można posunąć się jeszcze dalej. Jak podało RMF FM (maj 2009), francuski bezrobotny nagrał i umieścił w Internecie film, na którym wyśpiewuje swoje CV. Jego akcja zaowocowała dziesiątkami ofert pracy w agencjach reklamowych.

Nowoczesne technologie dają póki co przewagę w poszukiwaniu pracy. Przede wszystkim dlatego, że wciąż są nowością, a ich zastosowanie pokazuje, że delikwent jest nie tylko dobrze zaznajomiony z nowinkami w sieci, ale też naprawdę, a nie tylko „na papierze”, kreatywny i odważny. W miarę popularyzacji multimedialne sposoby aplikowania staną się jednak coraz bardziej powszednie, a przez to nie będą już żadnym wyróżnikiem, ani wyznacznikiem kreatywności. Przy publikowaniu oryginalnej aplikacji trzeba jednak zachować umiar i ostrożność. Łatwo się bowiem ośmieszyć, a film z internetu nie zniknie tak łatwo, jak wspomnienie po traumatycznej rozmowie kwalifikacyjnej. Należy także dopasować stopień swojej kreatywności do specyfiki branży. Co nadaje się idealnie do światka reklamy, niekoniecznie będzie pasowało do urzędu państwowego (choć niewątpliwie urząd, zatrudniając kandydatów z fantazją, stałby się bardziej przyjaznym miejscem).

Doradztwo zawodowe przez internet

Najbardziej chyba znany polski serwis pracy - pracuj.pl, prócz standardowego zamieszczania ofert i CV, oferuje centrum pomocy dla pracodawców, w którym mogą oni skontaktować się z konsultantem, aby uzyskać porady dotyczące stworzenia skutecznego ogłoszenia o pracę. Dla kandydatów oferowana jest pomoc w formie filmów wideo, na temat negocjacji wynagrodzenia, pisania CV i podobnych zagadnień. Można także zlecić specjalistom napisanie profesjonalnego CV – ta usługa jest już płatna. Podobną pomoc świadczą nie tylko portale pracy – wiele firm na rynku pisze CV i listy motywacyjne na zamówienie.

Networking

Networking to według Wikipedii „Proces wymiany informacji, zasobów, wzajemnego poparcia i możliwości, prowadzony dzięki korzystnej sieci wzajemnych kontaktów.” W Internecie miejscem, gdzie z założenia można budować sieci kontaktów biznesowych, są biznesowe portale networkingowe, takie jak goldenline.pl (według podawanych przez serwis danych, 500 000 zarejestrowanych użytkowników) lub profeo.pl (100 000). Popularny także wśród Polaków jest międzynarodowy serwis linkedin.com. Takie serwisy umożliwiają, po pierwsze -  uporządkowanie i zarządzanie swoją siecią znajomych (zwykle byłych lub obecnych klientów, partnerów, kontrahentów); po drugie - zaprezentowanie siebie poprzez stworzenie rozbudowanego profilu  (CV ze zdjęciem) oraz budowanie swojej marki poprzez wypowiedzi na stosownych forach tematycznych. Dla specjalistów networking to najlepszy sposób na znalezienie atrakcyjnego, nieprzypadkowego zatrudnienia – to właśnie w społecznościach biznesowych najchętniej polują headhunterzy. Należy jednak być ostrożnym – jeśli „naopowiadamy głupot” na grupach dyskusyjnych lub opublikujemy je w profilu, będą nas one prześladować jeszcze bardzo długo, pojawiając się np. w Google’u. Z ogólnokrajowej sondy przeprowadzonej w USA przez serwis careerbuilders.com wynika, że 34% pracodawców, którzy szukają kandydatów przez portale networkingowe, przyznaje że zawartość profilów zdecydowała o odrzuceniu aplikacji. Aż 41% kandydatów chwaliło się zamiłowaniem do alkoholu lub narkotyków, a 40% zamieszczało prowokujące fotografie. Wadami pracowników, które ujawniły się dzięki networkingowi, były również m.in. skłonność do kłamania, oczernianie poprzednich pracodawców, kiepskie zdolności komunikacji czy nawet związki ze światem przestępczym.

Przyszłość rekrutacji

Zarówno rekrutujący do pracy, jak i kandydaci z pewnością będą wykorzystywali Internet, czy też - bardziej ogólnie – nowoczesne technologie, w tym te, które dziś wydają się bardzo nowatorskie (sieci społecznościowe, usługi mobilne, gry, wirtualne światy). Narzędzia te staną się powszechne i nie będą uznawanie za tak innowacyjne jak dotychczas. Wciąż jednak przy szukaniu pracy najważniejsza jest skuteczność, dlatego od fajerwerków związanych z prezentacją ważniejsze okażą się funkcjonalności pozwalające znajdować lepszych pracowników. Na pewno wielką rolę odegrają mechanizmy społecznościowe. Spodziewamy się też większej aktywizacji pracodawców, którzy póki co w ramach autoprezentacji ograniczają się do zamieszczania ogłoszeń o pracę, natomiast  rzadko wykorzystują technologie multimedialne i społeczności. A nawet jeśli kandydaci wciąż będą szukać pracy „tradycyjnie”, czyli przez znajomych, coraz częściej będą to znajomi z Internetu.

Agnieszka Wiącek, manager portalu Jobexpress.pl
Michał Puczyński, konsultant ds. contentu portalu Jobexpress.pl