Rosyjska cyberkampania dezinformacyjna zdemaskowana. Na czym polegała?

Analitycy ESET wykryli cyberkampanię pod nazwą Operacja Texonto. Objęła ona szereg dezinformacyjnych, psychologicznych działań, prowadzonych za pośrednictwem spamowych wiadomości e-mail.

Fałszywe informacje o niedoborach leków, ogrzewania i żywności, domeny wykorzystujące nazwisko Aleksieja Nawalnego, komunikaty sugerujące obywatelom Ukrainy dobrowolną amputację nóg i rąk jako sposób na uniknięcie służby wojskowej oraz jedzenie gołębi jako receptę na ewentualne braki produktów – to przekazy nagłaśniane w ramach dezinformacyjnej, psychologicznej kampanii, jaką prowadzili cyberprzestępcy powiązani z Rosją od września 2023 do stycznia 2024. Szokujące działania zdemaskowali eksperci ds. cyberbezpieczeństwa ESET.

Za pomocą takich komunikatów związanych tematycznie z wojną, wysyłanych w dwóch falach, powiązane z Rosją ugrupowania próbowały wpłynąć na obywateli Ukrainy i obniżyć ich morale. Pierwsza fala działań miała miejsce w listopadzie 2023 r., a druga pod koniec grudnia 2023 r. 

Texonto

Celem pierwszej fali e-maili dezinformacyjnych Texonto było zasiewanie wątpliwości w umysłach mieszkańców Ukrainy. Przykładowo jeden z e-maili informował, że: „Tej zimy mogą wystąpić przerwy w ogrzewaniu”. Inne, rzekomo wysyłane przez Ministerstwo Zdrowia, dotyczyły niedoborów leków. Jedna z domen, podszywająca się z kolei pod Ministerstwo Polityki Agrarnej i Żywności Ukrainy, zalecała zastąpienie niedostępnych leków ziołami. W kolejnym mailu z tej serii sugerowano jedzenie potraw z gołębi, dołączając do informacji zdjęcia żywego i gotowanego gołębia. Nie wydaje się, aby w tej konkretnej fali komunikatów znajdowały się jakiekolwiek złośliwe linki lub złośliwe oprogramowanie. Bazowała ona przede wszystkim na dezinformacji, miała wpływać na emocje odbiorców, zwiększając ich poziom zaniepokojenia i demotywując. Fałszywe wiadomości wykorzystywały motywy typowe dla rosyjskiej propagandy: przede wszystkim sugerowanie obywatelom Ukrainy, że w czasie wojny grożą im niedobory leków, jedzenia i ogrzewania.

Serwer poczty elektronicznej obsługiwany przez atakujących i używany do wysyłania e-maili został ponownie wykorzystany dwa tygodnie później do wysyłania typowego spamu aptecznego w Kanadzie. Ta kategoria nielegalnych działań jest od dawna popularna w rosyjskiej społeczności cyberprzestępczej. Udało się także ustalić, że w nazwach domen, będących częścią operacji Texonto, wykorzystywano m.in. nazwisko Aleksieja Nawalnego, znanego rosyjskiego przywódcy opozycji, który przebywał w więzieniu i zmarł 16.02.2024 r. Oznacza to, że operacja Texonto prawdopodobnie objęła także ukierunkowane działania pishingowe i dezinformacyjne wymierzone w rosyjskich dysydentów i zwolenników zmarłego przywódcy opozycji.

PSYOP

Około miesiąc po pierwszej fali, analitycy ESET wykryli drugą kampanię e-mailową PSYOP, skierowaną nie tylko do Ukraińców, ale także do mieszkańców innych krajów europejskich. Jej cele były dość losowe, fałszywe informacje trafiły m.in. zarówno do ukraińskiego rządu, jak i włoskiego producenta obuwia. Według danych ESET, w ramach tej fali e-maile otrzymało kilkaset osób. Zawarty w nich przekaz miał jeszcze mocniej wpływać na odbiorców, sugerowano m.in. amputację nogi lub ręki, jako rozwiązanie pozwalające uniknąć wysłania do wojska. Tego typu komunikaty są charakterystyczne dla cyberoperacji psychologicznych prowadzonych podczas konfliktów zbrojnych i mają m.in. na celu podkopywać morale poszczególnych grup.

Pobierz ebook "Social media marketing dla firm i agencje się w nim specjalizujące"