Dyrektywa Parlamentu Europejskiego o prawach autorskich – o co chodzi? Sprawdziliśmy czy tzw. ACTA 2 to cenzura internetu

O czym jest mowa w słynnych artykułach 11 i 13 unijnej regulacji?

Od wczoraj w mediach grzmi. Wcześniej w kilku miastach Europy zorganizowano protesty. W Polsce dogorywające dzienniki drukowane ukazały się z prawie pustymi pierwszymi stronami i apelem, żeby europosłowie przyjęli nową dyrektywę. Parlament Europejski ją przegłosował. O co w niej chodzi? Czy to faktycznie cenzura internetu? - To się dopiero okaże – pisze Tomasz Bonek, redaktor naczelny Interaktywnie.com. 

Instytucje Unijne od lat uderzają różnymi sposobami w Google (także YouTube) oraz Facebooka, czyli firmy, które rządzą globalnym internetem. W Niemczech i Hiszpanii wprowadzono już nawet stosowne regulacje, regulujące kwestie praw autorskich w sieci. Teraz chcą zmuszać gigantów do – można by powiedzieć – zaprzestania bezkarnego żerowania na cudzej twórczości upublicznianej w sieci. Parlament Europejski opracował więc specjalną dyrektywę, która – co ważne – w przeciwieństwie do słynnego RODO, nie będzie przez państwa członkowskie stosowana bezpośrednio, bo nie jest rozporządzeniem, które w założeniu taki właśnie skutek rodzi.

Polska będzie więc miała czas, aby dostosować do niej własne prawo, stworzyć lub zmienić swoje, wewnętrzne ustawy i inne akty prawne. I w tym tkwi szkopuł – do dziś nie wiadomo, jak nasz rząd i parlament do sprawy podejdą. W mojej ocenie, mało kto z polityków wie, o co tak naprawdę w niej chodzi, jak działa i na czym zarabia Google, co to jest SEO i skąd pochodzi największa część ruchu w portalach internetowych. Czy się tego nauczą i podejmą dobra decyzję? Wątpię. Chyba że przeprowadzą rzeczowe konsultacje społeczne.

Całą treść dyrektywy Parlamentu Europejskiego o prawach autorskich w pdf możecie pobrać tutaj.

 

 

Zajrzyjmy do projektu rozporządzenia i do słynnych już artykułów 11 i 13. Oto ich brzmienie: 

ROZDZIAŁ 1 Prawa w publikacjach 

Artykuł 11 

Ochrona publikacji prasowych w zakresie cyfrowych sposobów korzystania 

1. Państwa członkowskie zapewniają wydawcom publikacji prasowych prawa przewidziane w art. 2 i art. 3 ust. 2 dyrektywy 2001/29/WE w zakresie cyfrowych sposobów korzystania z ich publikacji prasowych.
   
   
2. Prawa, o których mowa w ust. 1, nie naruszają jakichkolwiek przewidzianych w prawie Unii praw autorów i innych podmiotów praw w odniesieniu do utworów i innych przedmiotów objętych ochroną zawartych w publikacji prasowej, i nie mają na te prawa żadnego wpływu. Na prawa te nie można się powoływać przeciwko autorom i innym podmiotom praw, a w szczególności na ich podstawie nie można pozbawiać autorów i innych podmiotów praw ich prawa do eksploatacji swoich utworów i innych przedmiotów objętych ochroną niezależnie od publikacji prasowej, w skład której wchodzą te utwory lub przedmioty. 
   
   
3. W odniesieniu do praw określonych w ust. 1 stosuje się odpowiednio art. 5–8 dyrektywy 2001/29/WE i dyrektywy 2012/28/UE. 
   
   
4. Prawa, o których mowa w ust. 1, wygasają 20 lat po opublikowaniu danej publikacji prasowej. Termin ten liczy się od dnia pierwszego stycznia roku następującego po dacie opublikowania. 

Artykuł 12 

Roszczenia o godziwą rekompensatę 

Państwa członkowskie mogą przewidzieć, że jeżeli autor przenosi prawo na wydawcę lub udziela wydawcy licencji na dane prawo, to takie przeniesienie lub licencja stanowią wystarczającą podstawę prawną dla wydawcy do roszczenia o udział w rekompensacie za korzystanie z utworu, które miało miejsce na podstawie wyjątku od prawa podlegającego przeniesieniu lub objętego licencją lub na podstawie ograniczenia tego prawa. 

ROZDZIAŁ 2 Niektóre sposoby korzystania z treści chronionych przez serwisy internetowe 

Artykuł 13

Korzystanie z treści chronionych przez dostawców usług społeczeństwa informacyjnego polegających na przechowywaniu i zapewnianiu publicznego dostępu do dużej liczby utworów i innych przedmiotów objętych ochroną zamieszczanych przez użytkowników 

1. Dostawcy usług społeczeństwa informacyjnego, którzy przechowują i zapewniają publiczny dostęp do dużej liczby utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną zamieszczanych przez swoich użytkowników, we współpracy z podmiotami praw podejmują środki w celu zapewnienia funkcjonowania umów zawieranych z podmiotami praw o korzystanie z ich utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną bądź w celu zapobiegania dostępności w swoich serwisach utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną zidentyfikowanych przez podmioty praw w toku współpracy z dostawcami usług. Środki te, takie jak stosowanie skutecznych technologii rozpoznawania treści, muszą być odpowiednie i proporcjonalne. Dostawcy usług przekazują podmiotom praw adekwatne informacje na temat funkcjonowania i wdrażania środków, a także, w stosownych przypadkach, adekwatne sprawozdania na temat rozpoznawania utworów i innych przedmiotów objętych ochroną oraz korzystania z nich. 
   
   
2. Państwa członkowskie zapewniają wdrożenie przez dostawców usług, o których mowa w ust. 1, mechanizmów składania skarg i dochodzenia roszczeń, które są dostępne dla użytkowników w przypadku sporów dotyczących stosowania środków, o których mowa w ust. 1. 
   
   
3. W stosownych przypadkach państwa członkowskie ułatwiają współpracę między dostawcami usług społeczeństwa informacyjnego a podmiotami praw poprzez dialog zainteresowanych stron w celu określenia najlepszych praktyk, takich jak odpowiednie i proporcjonalne technologie rozpoznawania treści, biorąc pod uwagę m.in. charakter usług, dostępność technologii i ich skuteczność w świetle rozwoju technologii. 

ROZDZIAŁ 3 Godziwe wynagrodzenie autorów i wykonawców 

Artykuł 14 

Obowiązek przejrzystości 

1. Państwa członkowskie zapewniają, aby autorzy i wykonawcy otrzymywali regularnie i z uwzględnieniem specyfiki każdego sektora, aktualne, adekwatne i wystarczające informacje na temat eksploatacji swoich utworów i wykonań od podmiotów, którym udzielili licencji lub na które przenieśli swoje prawa, zwłaszcza w odniesieniu do sposobu eksploatacji, uzyskanych dochodów i należnego wynagrodzenia. 
   
   
2. Obowiązek określony w ust. 1 musi być proporcjonalny i skuteczny oraz zapewniać odpowiedni poziom przejrzystości w każdym sektorze. Jednak w tych przypadkach, w których obciążenie administracyjne wynikające z powyższego obowiązku byłoby nieproporcjonalne w świetle dochodów uzyskanych z eksploatacji utworu lub wykonania, państwa członkowskie mogą dostosować obowiązek określony w ust. 1, pod warunkiem, że pozostanie on skuteczny i zapewni odpowiedni poziom przejrzystości. 
   
   
3. Państwa członkowskie mogą zdecydować, że obowiązek określony w ust. 1 nie ma zastosowania, jeżeli wkład autora lub wykonawcy nie jest znaczący w stosunku do całego utworu lub wykonania.  4. Ust. 1 nie ma zastosowania do podmiotów podlegających wymogom przejrzystości ustanowionych w dyrektywie 2014/26/UE. 

Artykuł 15 

Mechanizm dostosowania umów 

Państwa członkowskie zapewniają, aby autorzy i wykonawcy mieli prawo zażądać dodatkowego odpowiedniego wynagrodzenia od strony, z którą zawarli umowę o eksploatację praw, jeżeli pierwotnie uzgodnione wynagrodzenie jest niewspółmiernie niskie w porównaniu do późniejszych właściwych dochodów i korzyści uzyskiwanych z eksploatacji utworów lub wykonań. 

Artykuł 16 

Mechanizm rozstrzygania sporów 

Państwa członkowskie przewidują możliwość rozstrzygania sporów dotyczących obowiązku przejrzystości na podstawie art. 14 oraz mechanizmu dostosowania umów na podstawie art. 15 w drodze dobrowolnej, alternatywnej procedury rozstrzygania sporów.   

Podatek od linków i wątpliwości 

Po lekturze powyższych zapisów nasuwają się dwa główne wnioski:

• Parlament Europejski chce uderzyć w Google i Facebooka,
• Parlament Europejski chce chronić biznes tradycyjnych, dużych koncernów medialnych, szczególnie prasowych, niezbyt dobrze radzących sobie z obecnością i zarabianiem w internecie. 

Głównym narzędziem do osiągnięcia tych celów ma być tzw. podatek od linków – internetowi giganci (głównie Google i Facebook) będą musieli podzielić się częścią swoich zysków z wydawcami. 

Przeciwnicy nowych regulacji wskazują jednak, że dyrektywa dotknie także wydawców portali i właścicieli małych stron, na których znajdują się chociażby mechanizmy do komentowania artykułów (forum) lub inne elementy społecznościowe – to bowiem każdy właściciel witryny będzie zobowiązany - ich zdaniem - do kontroli prawa autorskich tego, co publikują u nich sami internauci. Ale z dyrektywy taki wniosek wprost nie wypływa.

To tylko interpretacja, bo trudno przecież powiedzieć kim są: „dostawcy usług społeczeństwa informacyjnego, którzy przechowują i zapewniają publiczny dostęp do dużej liczby utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną zamieszczanych przez swoich użytkowników” – jak ich określa dyrektywa. 

Trzeba też wziąć pod uwagę także i to, że Google oraz Facebook są dla wielu portali głównymi źródłami użytkowników – w niektórych dają nawet o 70 do 90 proc. wszystkich wizyt. Można więc wyobrazić sobie i taki scenariusz, że jeśli któryś z wydawców nie porozumie się w sprawie wynagrodzenie z tymi gigantami, może zostać usunięty z wyników wyszukiwania wyszukiwarki lub blokowany w streamie medium społecznościowego. A to może oznaczać drastyczny spadek jego statystyk, a w konsekwencji przychodów. Już teraz przecież Google nakłada kary (filtry, bany) na witryny działające niezgodnie z jego polityką. 

Jak faktycznie będzie? O tym zdecydują lokalne regulacje, które Polska musi teraz opracować i wdrożyć.

 

Tomasz Bonek, redaktor naczelny Interaktywnie.com

Pobierz ebook "Social media marketing dla firm i agencje się w nim specjalizujące"